Geschiedenis van Zorgvlied

Amstelveen was eerst Nieuwer-Amstel, een veengebied dat in de 13e eeuw ten zuiden van Amsterdam ontstond. Daar hoorde ook een strook langs de westoever van de Amstel bij. Hier lieten Amsterdamse patriciërs (rijke families met veel invloed) schitterende buitenplaatsen aanleggen, waardoor de Amstel ook wel ‘de tuin van Amsterdam’  werd genoemd. Om te voorkomen dat Amsterdam deze strook zou overnemen, startte burgemeester A. Wiegel een paar grote projecten, zoals de bouw van de gasfabriek en de aanleg van Zorgvlied.

Op een publieke veiling kocht gemeente Nieuwer-Amstel een stuk weiland aan de Amsteldijk, waarop vroeger het buitenverblijf Zorgvliet stond. Dit werd later Zorgvlied met een d, verwijzend naar de plek waar ‘de zorgen vlieden’, oftewel een plek om de zorgen even te laten rusten. Het terrein was 3 hectare groot en werd voor ƒ 5.450 gulden gekocht. Men had hoge verwachtingen van de aankoop door de uitstekende ligging aan de Amstel en de mogelijkheid om overledenen per boot te vervoeren. Het plan was om het terrein niet in één keer klaar te maken, maar te beginnen met een gedeelte van 0,8 hectare. Vandaag de dag is Zorgvlied 17 hectare groot. 

Zorgvlied was de creatie van tuinarchitect Jan David Zocher jr. (en in de jaren 1891 en 1892 ook zijn zoon L.P. Zocher), die tevens het Vondelpark in Amsterdam had ontworpen. Het gedenkpark ontwierp hij in de stijl van een Engelse landschapstuin, waarbij de vrije natuur zo veel mogelijk werd nagebootst met verspreide bomengroepen, intieme hoekjes en onverwachtse doorkijkjes.  

Op 1 november 1870 werd Zorgvlied geopend. Al snel werd het gedenkpark een begrip door de schitterende ligging aan de Amstel, de pittoreske aanleg en de deftige rust die ze uitstraalde. In 1896 kwam door de gemeentelijke herindeling Zorgvlied binnen de grenzen van Amsterdam te liggen, maar de begraafplaats bleef eigendom van Amstelveen. 

Het gedenkpark is sinds 2008 op 12 onderdelen aangemerkt als rijksmonument. Zorgvlied was het eerste gedenkpark in Engelse landschapsstijl in de omgeving van Amsterdam. De periode 1869-1931 is uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt belangrijk vanwege de herkenbare samenhang tussen parkaanleg, architectuur en symbolen van rouw, geloof en herdenken. Verschillende uitbreidingen zorgden voor een zeldzame combinatie van oude en nieuwere manieren van aanleg van het terrein en de paden. 

Op het gedenkpark staan vele verschillende grafmonumenten van historische betekenis. De aanwezigheid van (urnen)graven van landelijk bekende personen uit onder andere de theater-, muziek-, kunstwereld en de politiek maken een bezoek aan Zorgvlied zeer de moeite waard. Ook de zeldzame bomen, wilde flora en bijzondere diersoorten dragen bij aan de mooie uitstraling van Zorgvlied. Het is een plek waar dagelijks uitvaarten plaatsvinden, behalve op zondag. Op die dag kunt u regelmatig onder begeleiding van een gids het gedenkpark ontdekken. 

Zorgvlied is een algemeen gedenkpark dat nog steeds volop in bedrijf is. Door het succes van Zorgvlied waren in de loop van de tijd verschillende uitbreidingen nodig. Iedere uitbreiding werd volgens de stijl en de eisen van die tijd aangelegd.  

• Gemeenteopzichter en architect L. van der Bijl ontwierp een grote uitbreiding. Hij legde in de stijl van Zocher een ‘fluwelen hoofdlaan’ aan, als verbinding tussen de bestaande delen en toekomstige delen
• C.P. Broerse ontwierp het grootste deel van de naoorlogse uitbreiding in de dodenakkerstijl
• B.J. Galjaard maakte een kleine uitbreiding in dezelfde stijl en voegde eind jaren 70 het moslimgedeelte Rosa Alba toe
• In 2012 is het ondergrondse grafkeldercomplex ’t Lalibellum in gebruik genomen
• Na jaren voorbereiding is in 2016 het uniek vormgegeven Crematorion geopend: een vrijstaand gebouw met een crematieoven
• Zonder de kenmerkende stijl en sfeer van Zorgvlied aan te tasten, werden diverse urnenwijken aangelegd

Het Zorgvlied van vandaag laat een unieke combinatie zien van oud en nieuw. Van het romantische intieme deel van Zocher, tot de meer open aanleg van de jaren 60 en de ecologische, duurzame vormgeving van de huidige tijd.